Doświadczenia respondentów
Aby skrócić czas oczekiwania na świadczenie, co drugi respondent wykorzystywał już kiedyś tzw. „znajomości”). Jednocześnie tylko 40% ankietowanych wyszukiwało termin wizyty lub badania za pomocą portalu NFZ. Kwestia postępowania w przypadku oczekiwania na świadczenia zdrowotne została pogłębiona poprzez pytanie hipotetyczne. Respondenci zostali poproszeni o wskazanie jak zachowaliby się w sytuacji, gdy dowiadują się, że czas oczekiwania na wizytę lekarską lub badanie wynosi 3 miesiące. W sferze deklaratywnej, większość ankietowanych (65%) zdecydowałaby się w takiej sytuacji na usługę świadczoną w placówce prywatnej. Aż 13% respondentów zrezygnowałoby z badania lub wizyty z uwagi na długi czas oczekiwania.
Wśród uczestników badania dominowały osoby, które obecnie oczekują na wizytę lekarską lub badanie diagnostyczne, w związku z czym tematyka „kolejek” jest im znana z własnego doświadczenia. W sytuacjach oczekiwania na świadczenia zdrowotne więcej respondentów uciekało się dotychczas do szukania „znajomości”, niż wykorzystania istniejących rozwiązań informatycznych takich jak portal NFZ (kolejki.nfz.gov.pl). Może się to wiązać z wieloma czynnikami takimi jak na przykład: niski poziom świadomości, przekonanie o nierzetelności informacji podawanych online, czy też przyzwyczajeniem
do „tradycyjnych” sposobów rozwiązywania kwestii kolejek. Wraz z upowszechnieniem systemów z obszaru e-zdrowia i zwiększeniem kompetencji zdrowotnych pacjentów, można oczekiwać zmiany w tym zakresie.
Uczestnikom badania najbardziej przeszkadzał długi czas oczekiwania na badania i wizyty lekarskie. Prawie wszyscy ankietowani (99%) zgodzili się z tym stwierdzeniem (gdzie: 87% respondentów wyraziło zdecydowaną zgodę, a 12 % zgodę). Respondenci kolejno wymienili również:
Oczekiwania ankietowanych
Ankietowali byli zgodni co do wymienionych w ankiecie czynników, które mogą przeszkadzać respondentom w związku z „kolejkami”. Kluczowe kwestie były związane z czasem oczekiwania na świadczenie zdrowotne. Respondenci wskazali również swoje oczekiwania dotyczące tego na czym najbardziej im zależy w związku z kolejkami do świadczeń zdrowotnych.
Osobom, które uczestniczyły w badaniu najbardziej zależało na tym, aby mieć możliwość zapisania się na świadczenie w możliwie najkrótszym czasie. Aż 99 % ankietowanych wyraziło pozytywną opinię na ten temat (gdzie 91% oceniło, że zdecydowanie na tym najbardziej im zależy -„zdecydowanie tak”, a 8% jako „raczej tak”). Zbliżona liczba respondentów (98%) największą wagę przywiązuje do odbycia wizyty lub badania w ciągu miesiąca od momentu zapisu. Osoby, które uczestniczyły w badaniu niezwykle ceniły
również uzyskanie rzetelnej informacji o czasie oczekiwania (97%). Jako oczekiwane wymieniano także:
– uzyskać rzetelną informację o czasie oczekiwania (78%)
– móc się zapisać na wizytę lub badanie online (75%)
Prawie wszyscy ankietowani (98%) wskazali, że w pierwszej kolejności powinny zostać podjęte działania skierowane na skrócenie czasu oczekiwania na wizytę u specjalisty, zaś 81% respondentów opowiedziało się za skróceniem kolejek do badań diagnostycznych.
Zdecydowana większość badanych (79%) wskazała, że przede wszystkim należy usprawnić organizację pracy w placówkach ochrony zdrowia. Zatrudnienie większej ilości personelu medycznego zostało wybrane przez 73% badanych. Dwie trzecie uczestników ankiety wierzy, że sytuację poprawi zwiększenie wydatków publicznych na świadczenia, do których są najdłuższe kolejki. Uczestnicy ankiety wskazywali również inne sposoby zlikwidowania kolejek do świadczeń. Najmniejszym zainteresowaniem cieszyło się zwiększenie składki zdrowotnej, aby uzyskać więcej środków na finansowanie świadczeń. Ostatnie pytanie dotyczyło karania pacjentów za niestawienie się na umówioną wizytę lekarską/ badanie, która nie została przez pacjenta odwołana (Ponad dwie trzecie respondentów jest zgodna, że pacjenci powinni w takiej sytuacji ponosić opłaty (gdzie 36% uczestników badania zdecydowanie zgodziło się z tym stwierdzeniem, a 31% ankietowanych raczej podzieliło ten pogląd).
Rekomendacje działań
Ankietowani byli zgodni, że w pierwszej kolejności powinno się skrócić kolejki do specjalistów (98% badanych) oraz badań diagnostycznych (81%). Osoby, które uczestniczyły w badaniu wykazały się dość wysokim poziomem solidaryzmu społecznego. Jedynie 15% ankietowanych stwierdziło, że żadna grupa społeczna nie powinna być zwolniona z oczekiwania na świadczenie zdrowotne. W opinii respondentów
największy potencjał do skrócenia kolejek mają rozwiązania związane z organizacją pracy w placówkach ochrony zdrowia oraz zatrudnieniem większej ilości personelu. Dopiero na trzecim miejscu znalazło się zwiększenie wydatków publicznych. Eksperci wskazują, że samo zwiększenie poziomu finansowania świadczeń nie wystarczy. Ponadto badanie Euro Health Index wskazuje, że nie ma korelacji pomiędzy poziomem nakładów na finansowanie ochrony zdrowia a dostępnością do świadczeń zdrowotnych. Pomimo wyraźnego w ostatnich latach wzrostu poziomu finansowania ochrony zdrowia w Polsce doszło do wydłużania się czasu oczekiwania na świadczenia zdrowotne a ostatnie podwyżki wynagrodzeń personelu medycznego nie przełożyły się na skrócenie kolejek do świadczeń.
Podsumowując wyniki badania, należy zauważyć, że problematyka kolejek do świadczeń zdrowotnych jest złożona. Aby skutecznie rozwiązać problem kolejek do wizyt lekarskich i badań diagnostycznych w Polsce potrzebne jest wprowadzenie licznych, porządkujących zmian systemowych na wielu poziomach.
Metodologia badania
Kwestionariusz zawierał 10 pytań jednokrotnego i wielokrotnego wyboru. Badanie przeprowadzone zostało w terminie od 1 do 31 lipca 2018 r. Ankietę opublikowano na portalu znanylekarz.pl oraz na stronach internetowych, portalach w mediach społecznościowych współpracujących z Fundacją organizacji pacjenckich. W badaniu wzięło udział 729 osób, które dobrowolnie wyraziły chęć wypełnienia ankiety on-line. Sondaż miał charakter niereprezentatywny. Zastosowano deskryptywną metodę analizy wyników ankiety, bez badania związków i zależności przyczynowych. Nie oceniano również statystycznej istotności wyników.
Charakterystyka respondentów
Większość respondentów (88%) stanowiły kobiety (wykres 11). W strukturze wiekowej badanych dominowały osoby w przedziale wieku lat 41-50 oraz 31-40 lat, łącznie stanowiąc 65% badanych (wykres 12). Blisko połowa ankietowanych posiadała wykształcenie wyższe (47%), a 38% wykształcenie średnie lub pomaturalne. Respondenci przede wszystkim zamieszkiwali duże miasta (wykres 14), liczące powyżej 300 tys. mieszkańców (25%), oraz miasta małe – pomiędzy 21 – 100 tys. mieszkańców (24%). Osoby zamieszkujące na obszarach wiejskich były reprezentowane w badaniu przez 23% ankietowanych. Prawie trzy czwarte respondentów (74%) stanowili pacjenci (wykres 15), a co drugi badany (51%) cierpiał na chorobę przewlekłą.